Afl. 77 Waarom het niet opschiet

Wanneer een cliënt vertelt dat haar gedragsverandering niet opschiet, vraag ik naar het schrijfwerk dat ze van mij heeft gekregen. Als ze dan antwoord dat ze niet schrijft maar in gedachten wel veel met het programma bezig is, weet ik dat we de oorzaak gevonden hebben.

Rumineren over je probleem is iets anders dan het oplossen.

Ik zeg dit met liefde en begrip omdat mens zijn betekent dat je over je eigen gedrag kan nadenken en deze zelfanalyse heel productief kan voelen. Ik heb het zelf jarenlang gedaan, en ontdekte dat het een enorme valkuil kan zijn.

We hebben een prachtig brein dat veel voor ons kan doen, maar het is ook graag efficiënt en je geluk heeft geen prioriteit.

Luister naar deze aflevering over de betekenis van rumineren over je probleem, wat je hiervan mag verwachten en waarom. Ik geef je een paar verrassende inzichten.

---

Wat je ontdekt:

• Waarom rumineren zo waardevol lijkt
• Hoe beperkt de inhoud van je analyses blijft.
• Waarom de energie die het kost meestal tot overeten leidt.
• Waar je ruimte voor verandering zit.

---

 

Transcript Afl. 77

Je luistert naar Etenslessen, de podcast met Marjena Moll en dit is aflevering zevenenzeventig. Je luistert naar Etenslessen, de podcast over afvallen zonder dieet en het creëren van een geweldige relatie met eten. Mijn naam is Marjena Moll. Ik ben je coach en ik doe niets liever dan al mijn Etenslessen met je delen, waardoor je ontdekt hoe je afvalt zonder dieet en een vrouw wordt met een fantastische relatie met eten. Laten we beginnen.

Hoe is het? Hoe gaat het met jou?

Vandaag sneeuwde het..haha..De lente is begonnen, maar er dwarrelde dikke vlokken witte sneeuw naar beneden. Die sneeuw was nat, bleef niet liggen, maar ik vond het grappig. Verder, wat ik ook grappig vond is dat ik naar een film heb zitten kijken en het deed me aan eten denken. Ik ben heel benieuwd of je dit herkent.

Je kijkt naar een film. En in dit geval zaten een hele goeie acteurs in. Denzel Washington en Jodie Foster. Echt, goeie ouwe rotten in het vak. Heel sterk spel William Dafoe. Edoch, de rol van de figuranten in de film, het ging over een bankoverval, vond ik totaal niet geloofwaardig gespeeld. En het was zo grappig dat ik…Een deel van mijn brein was te lui om iets anders te gaan doen. Dus ik bleef kijken, maar ook, al door vanuit het idee: misschien wordt het nog goed. Misschien wordt het nog beter. Misschien kan ik er nog inkomen en er echt helemaal in opgaan in dit geweldig gaan vinden.

Na die film moest ik ineens denken aan ervaringen die ik zeker ook met de eten heb gehad, waarbij je iets proeft, je eet het. Je proeft heel duidelijk: oh, dit vind ik niet lekker. En toch blijft je hand gaan. Alsof een ander deel van je brein zegt: ja maar wacht even. Misschien wordt het nog lekker…haha.. En uiteindelijk heb je het helemaal opgegeten. En denk je daarna: waarom at ik dit nou? Ik wist bij de eerste hap al dat ik het niet lekker vond.

Fascinerend hoe dat brein werkt. Het is aan de ene kant zie je heel duidelijk: ik vind het helemaal niks en aan de andere kant blijf je consumeren vanuit de luie gedachte: misschien wordt het nog fantastisch.

Nou, ik vond het een grappige overeenkomst. Oké..!

Ik ga op mijn zeepkistje klimmen want ik signaleer een probleem. Ik signaleer een fenomeen waarvan ik denk: hier moeten we het dan voor hebben.

Want het is een grote saboteur in je relatie met eten. En als je soms bij jezelf denkt: waarom schiet het nou niet op? En je neemt deel aan Etenslessen. En je vraagt je af: waarom schiet het nou niet op? Of je luistert heel intensief naar deze podcast en je denkt bij jezelf: ik ben er zoveel mee bezig. Waarom schiet het nou niet op?

Dan is het heel goed mogelijk dat ik het antwoord weet en dat ga ik aan je voorleggen.

Want misschien als ik aan je vraag: wat ben je daadwerkelijk aan het doen? Wat ben je daadwerkelijk aan het veranderen? Dan krijg ik soms te horen: nou, uhm, nou, ik ben er vooral héél erg veel mee bezig in mijn hoofd. Bingo! Dat!

Dat is een probleem. Dat is een probleem, want als je geen pen op papier zet, maar er alleen maar heel veel mee bezig bent in je hoofd, dan is de kans heel erg groot dat je alleen maar aan het rumineren bent. En dat is niet constructief. Dat voelt als constructief, maar dat is het helemaal niet.

Ik zal je voorlezen wat de uitleg van rumineren is, zoals het in de vrije encyclopedie staat in Wikipedia.

Rumineren met een m, niet ruïneren, Maar rumineren is het herhaaldelijk langdurig denken over of herkauwen van je gevoelens en problemen. In vaktermen wordt een onderscheid gemaakt met piekeren dat meer op de toekomst gericht is. Vrouwen blijken meer te rumineren dan mannen. Ruminatie is een manier van omgaan met het zich slecht voelen. Deze manier van omgaan is getypeerd door het herhaaldelijk en passief focussen op de symptomen van het zich slecht voelen en op de mogelijke oorzaken en gevolgen ervan. Ruminatie is een passieve manier van omgaan met problemen en leidt niet tot actieve probleemoplossing. Rumineerders blijven gefixeerd op de problemen en op hun gevoelens hierover zonder actie te ondernemen.

Hmm. Ja. En dat kan er dus uitzien als er heel veel over nadenken. Graag willen analyseren hoe het nou toch allemaal zo gekomen is. Willen nadenken over wat de gevolgen ervan zijn. Welke gevoelens er allemaal bij komen kijken, maar niet daadwerkelijk actief aan de oplossing bouwen.

Ik heb dit zelf jarenlang gedaan. Ik ben er ook echt mee opgegroeid. Ik mocht heel graag samen met mijn moeder rumineren en voor mij was dat een vorm van bonding met mijn moeder. Mijn moeder heeft me wel eens verteld dat zij dat ook weer met haar moeder deed en ik heb het heel veel over mijn relatie met eten gedaan. Heel veel over mijn eetprobleem gedaan. De hele tijd maar weer opnieuw gaan opdiepen.

Waar komen die eetbuien toch vandaan? Waarom heb ik dit al zo lang? Waarom doe ik dit toch iedere keer weer? Waar ligt het nou toch aan? Hoe moet het nou toch anders?

En dit nadenken kan een enorm rookgordijn zijn. Het geeft je de illusie dat je er hard aan werkt en in werkelijkheid is het alleen maar geestelijk entertainment. Je houdt jezelf bezig.

En het is fascinerend. Als ik een cliënt heb die niets liever dan uit haar eetprobleem wil, niets liever wil dan afvallen zonder dieet en echt tegen zichzelf kunnen zeggen: het is me gelukt. Ik heb het opgelost. Ik heb dit twintig jaar met me meegesjouwd, dit probleem. En ik wil niets liever dan er helemaal uit. Ik wil slank worden om het ook te blijven en ik wil rust in mijn hoofd. En als ik aan haar vraag: heb je de reflectie vragen van deze week beantwoord? Is haar antwoord: nee, maar ik ben er wel heel veel mee bezig in gedachten. En dat is waardeloos. Daar heeft ze echt helemaal geen bal aan.

En als jij merkt dat je ook door heel veel na te denken, door veel te luisteren naar de podcast en er veel over na te denken, het gevoel hebt dat je constructief bezig bent, vraag dan is aan jezelf wat je actieve probleemoplossing is.

Want als er geen actie aan gekoppeld wordt, dan is het geestelijke entertainment. En ik hoop hiermee dat ik je confronteer en dat ik een kritische toets vraag stel omdat ik je wil helpen, omdat ik wil dat de tijd die je in jezelf investeert ook echt daadwerkelijk constructief kan zijn en je kan helpen.

Waarom neem je niet de tijd voor iets wat zo belangrijk voor je is. Als mensen gevraagd wordt wat er in hun top 3 staat van het meest kostbare bezit wat ze hebben, dan belandt gezondheid altijd in de top drie. En toch in de waan van de dag. Zelfs als je een coachprogramma aanschaft, kan het gebeuren dat jouw eerlijke antwoord is: ik zet geen pen op papier, maar ben er wel heel veel in gedachten mee bezig. En dan bestaat dus de kans dat je aan het rumineren bent. Het herhaaldelijk langdurig denken over je gevoelens en problemen.

En hoe komt het nou? Hoe komt het dat je niet overgaat tot actie, maar hierin blijft hangen in dat denken over?

Ik denk dat dit voor een heel groot deel te maken heeft met het feit dat je brein er geen prioriteit aangeeft als het niet door jou geholpen wordt. Je brein heeft niet tot taak om jou gelukkig te maken. Je brein heeft tot taak om over je veiligheid te waken en te zorgen dat je overleeft en dat de soort blijft bestaan.

Hoe geëvolueerd onze wereld er inmiddels ook uitziet, met het kunnen bouwen van zoiets als een Stradivarius viool en het hebben van stamceltherapie. En al die andere prachtige uitvindingen die wij hebben, dat brein van ons heeft nog steeds dit ene agendapunt: waken over jouw veiligheid en zorgen dat je overleeft.

En in relatie tot eten betekent dat dat je brein het liefst wilt dat je de kansen die je hebt om te kunnen eten te baat neemt. Je brein put uit eerdere ervaringen uit je geheugen en werpt voor jou de illusie op, op de plaatsen waar je eerder hebt overeten, dat je opnieuw wilt overeten. En alles wat je daar in die situatie denkt en voelt, klinkt en voelt op dat moment als jouw oprechte verlangen.

En het is een grove onderschatting van je brein om te denken dat je alleen maar door na te denken over het veranderen van je relatie met eten, je hier daadwerkelijk echt een koevoet tussen krijgt. Echt een opening in kan creëren.

Mij is dat nooit gelukt door alleen maar in mijn hoofd er mee bezig te zijn. Echt niet. Elke keer opnieuw als ik op een plek kwam waar ik gewend was te eten of in het verleden had gegeten, dan kwam opnieuw dat verlangen in mij op. En alles wat ik op dat moment dacht en voelde, leek daadwerkelijk mijn waarachtige verlangen naar eten. Dus ‘s ochtends kon ik nog denken: vandaag wil ik geen chocola of drop. Vandaag ga ik niet nog aan het eind van de dag gedachteloos boterhammen zitten eten op de bank, om toch aan het eind van de dag oprecht te denken dat ik daadwerkelijk opnieuw boterhammen wil zitten eten op de bank.

Wat je daar denkt klinkt als de waarheid en het voelt als de waarheid, maar het is de waarheid niet. Het is een illusie, een illusoir verlangen wat ondersteund wordt en ingegeven wordt door dopamine. En dopamine voelt aan de ene kant als je echt verlekkeren aan: oh ja, weet je waar ik nu zin in heb. En dan…vul maar in. En aan de andere kant voelt het als stress. Je voelt een grote onrust in je om toe te geven aan dat verlangen wat je voelt.

En alleen maar rumineren over je strijd met eten en hoe het nou toch allemaal zo gekomen is en wat je nodig hebt om het te veranderen, is hierin onvoldoende.

En ik denk dat als je terugkijkt naar het aantal jaren dat je misschien ook al rumineert over je strijd met eten, dat je ook kan zien dat het je onvoldoende verder helpt. Je hebt actieve, oplossingsgerichte actie nodig.

Een van de acties die je nodig hebt, is het diepe werk om te weten wie je wilt worden en waarom.

Een van de dingen die we in mijn programma doen is dat ik je allerlei vragen stel om voor jou helder te krijgen waarom je wilt veranderen. Waar dat op het diepste niveau overgaat. En iedere keer als ik mijn cliënten coach en ze mijn coachvragen stel diepen ze informatie op waar ze zich eigenlijk op dat moment pas echt bewust van worden.

Dat laat ook al zien dat dat rumineren eigenlijk heel erg aan de oppervlakte blijft. Je kan er uren aan spenderen, maar echte diepgaande informatie kunnen opdiepen bij jezelf. Dat gebeurt daar gewoon niet mee. En soms komt een klant bij me. En dan zijn ze heel erg vol van iets wat ze enorm dwarszit op dat moment en waarvan ze zeggen van: ik ben al echt de hele week van slag hierover. Het is zo’n groot probleem en ik overzie het helemaal niet en ik ben er continu mee bezig. En als we dan daadwerkelijk met mijn whiteboard en flip over of pen en papier op een schriftje gaan inventariseren: wat zijn nou eigenlijk de dingen die je hier dan al een week lang overdenkt en waar je ‘s nachts van wakker ligt en helemaal van overloopt.

En als we het dan gaan opschrijven komen we op een zin of vijf. Ongelofelijk. Het is bizar bijna zou ik willen zeggen. Wat jij ervaart als iets wat gigantisch is, waar je dagen, avonden en nachten van wakker kan liggen en helemaal vol van zijn. En op het moment dat ik je concreet laat opschrijven: wat zijn nou precies de dingen die je denkt? Waar gaan die zorgen over? Dan komen er vijf, zes zinnen en een vraag ik: is er nog meer? Nee, nee, dat was het geloof ik wel.

En dat laat zien, dat laat zien hoe dat rumineren je dus continu eigenlijk entertaint en jou de ervaring geeft van het is veel en er veel mee bezig zijn. Je bent er ook veel mee bezig, maar het heeft zo weinig vlees aan het bot. Je leert jezelf er niet echt beter door kennen. Je komt niet op de diepere laag eronder. Je komt niet tot constructieve actie om het op te lossen.

De waarom vragen worden niet beantwoord. En dan heb ik het niet over de zelf verwijten van: waarom verpest ik het ook toch altijd weer? Niet die. Dat is niet een oprechte vraag die je jezelf daar stelt, maar meer een soort zelfverwijt vanuit hopeloosheid en wanhoop. Dat is niet echt constructief onderzoek wat je daar denkt.

En dus, het valt zo tegen. Het valt zo tegen als je op papier gaat zetten, waar je dan eigenlijk dus al een volle week over aan het nadenken bent. En er komen 5 6 zinnetjes uit waarvan je gewoon echt niet zou kunnen bedenken wat er eigenlijk nog meer bij komt kijken. En dan zeg mijn klant tegen mij: maar ja, nee dit. Dit. Ja, nee, dit is dat geloof ik.

Het is zo ontluisterend. Nog meer? Nee, nee. En dan ontdekken ze ook. Eigenlijk ga ik daarna, nadat ik deze 6 zinnen heb gedacht, in een loop, maar die loop. Die heb je bijna niet door omdat je werkgeheugen ondertussen met andere dingen bezig is. Je laat de hond uit of je ruimt de keuken op of je gaat door je e-mails heen. Of je zit in een vergadering. En vlak onder het ijs van je bewustzijn sluimeren diezelfde zes zinnetjes in een soort van vage gedachtestromen onderlangs.

En het voelt voor jou als veel en er vol van zijn. En in werkelijkheid heeft het zo weinig toegevoegde waarde.

Ik denk echt dat het belangrijk is om je hier bewust van te zijn en het rumineren te kunnen herkennen en te kunnen zien voor wat het is, namelijk eigenlijk alleen maar het idee van ergens mee bezig zijn. Maar het leidt nergens toe.

Om daadwerkelijk tot gedragsverandering te kunnen komen zal je het hallucineren van je verlangen naar dat verlangen naar eten, wat lijkt als je ware verlangen moeten leren herkennen. Je zal diep werk moeten gaan doen om erachter te komen wie je wilt worden en waarom je die volgende versie van jezelf wilt worden.

En die zes zinnetjes waar het hier over gaat. Die wil je goed kunnen zien en op waarde kunnen gaan schatten om ze te kunnen adresseren en daadwerkelijk je brein te kunnen helpen met wat zeg ik hier nou eigenlijk tegen mezelf, met deze vijf of zes zinnetjes. Waar gaat dit werkelijk over? Zodat je kunt zorgen dat ze niet in een loopje bij je terug blijven komen.

En het laatste punt wat ik hier over wil maken is het feit dat het rumineren je stress geeft.

En het lastige daarvan is, is dat je daarmee uiteindelijk, als je er maar moe genoeg van bent geworden en vaak genoeg in jezelf de loopje die zinnen hebt herhaald, door je wilskracht heen bent en vandaaruit reageert op de stress die deze gedachten in je oproepen op de manier zoals je daar altijd op reageert. En dat is dan waarschijnlijk opnieuw eten terwijl je geen honger hebt.

Dus het leidt ook nog tot overeten. En dit is zo zonde. En daarmee zet je natuurlijk meteen dan ook weer de opmaat voor een volgende cyclus van rumineren. Het is weer gebeurd. Hoe komt dat nou toch? Waarom doe ik dit toch altijd weer? En daar ga je weer en je gaat weer op herhaling.

Ik denk dat als het niet opschiet en je je afvraagt waarom het niet opschiet, dat je waarschijnlijk beethebt als je hiernaar gaat kijken. Dus doe dat voor jezelf. Kijk kritisch naar wat hier gebeurt, of je dit kan herkennen, dat rumineren en besluit dat het echt anders kan. En ga over tot constructieve actie zodat je deze zes zinnen uit de loop kan halen. Het diepe werk kan gaan doen om te weten wie je wilt worden en waarom je het wil die volgende versie van jezelf wilt worden. Niet in deze stress-loop kan belanden waarin je uiteindelijk overeet omdat je zo moe bent van het rumineren.

En de illusie van verlangen naar eten als je geen honger hebt kunt gaan herkennen en oplossen.

Voor wie nieuw is en mijn workshop nog niet heeft gevolgd. Ik geef de volgende workshop op: 17 april is mijn volgende workshop. Het is een waanzinnig waardevolle workshop waarin ik je coachvragen stel. Waarin ik je help om zicht te krijgen op je huidige relatie met eten. Ik laat je zien aan de hand van een coachvragen die ik je stel wat je nodig hebt om daarin verder te komen. Het is echt een hele boeiende, leerzame, inspirerende middag die je helpt om je eigen relatie met eten beter te gaan zien. Je wordt je bewust van je huidige relatie met eten. Je gaat ook stappen zetten in het verbeteren van die relatie en je krijgt van mij heel veel eyeopeners en inspiratie, dus meld je daarvoor aan via etenslessen.com en je ziet in de menubalk workshop staan.

Meld je daarvoor aan, dan zien we elkaar de 17de. Ik ben er volgende week weer Tot dan. Bye.